Slapen......deel 3

Waarom slapen we slecht?
Vroeger hadden we geen douche en last jeuk van beestjes of andere bedgenoten. Tegenwoordig hebben we meer last van onze smartphone, appjes, de moderne economie etc. New York is the City that never sleeps, maar in feite kan dat ook voor u gelden met alle communicatie mogelijkheden en internet. Willen we dat? Even op de laptop banden uitzoeken bij de Kwikfit of een vakantie bestemming zoeken kan tegenwoordig allemaal in de avond maar die bezigheden beïnvloeden onze alertheid en nadien is het moeilijker om in slaap te vallen.

De 24 uurs economie en internet hebben via de smartphone, TV en andere apparaten veel invloed op de veilige omgeving die een slaapkamer hoort te zijn. Mogelijk neemt ongeveer driekwart van de mensen hun telefoon mee naar de slaapkamer en sommigen nemen de telefoon zelfs mee in bed......Jongeren doen dit meer dan ouderen. Hierdoor is de kans dat je binnen de normale range van 10 tot 15 minuten in slaap valt veel kleiner. Je hebt bij meer dan 4 uur per dag beeldscherm blootstelling de helft meer kans op inslapen na 1 uur. Ook neemt de kans dat je minder dan 5 uur per nacht slaapt fors toe (3,5 keer meer kans). Dit komt door de cognitieve stimulering van je hersenen maar ook door de negatieve werking van het blauwe licht van je (beeld)scherm op de melatonine aanmaak. Kortom het motto is dat je de smartphone en TV beter uit je slaapkamer kan weren, onder andere om beter te slapen.

Licht
Licht heeft via de oogzenuwen effect op het slaap- en waakritme doordat het een signaal geeft aan de pijnappelklier die dan minder melatonine aanmaakt. Dat stofje laat het lichaam weten dat het mag toegeven aan vermoeidheid. Omgekeerd geeft de opkomende zon het signaal aan je hersenen om te ontwaken. De zon kan je ook nabootsen met een speciale lamp uit Eindhoven. Deze gaat in de ochtend steeds feller branden. Lichttherapie wordt ook gebruikt bij een verstoord bioritme en slaapstoornissen. Zelf heb ik een keer succes gehad bij het bestrijden van een jetlag door na aankomst in het Hotel ruim een half uur te kijken naar de 100 watt lamp aan het plafond. Immers, een jetlag heeft ook te maken met een verstoord bioritme. Nu zal een speciale lamp die de ochtendzon nadoet mogelijk meer effect hebben dan een gewone lamp maar licht is en blijft van invloed op de hersenen zodat een helverlichte badkamer vlak voor het slapen gaan mogelijk ook een averechts effect heeft op het inslapen. Gezond (in)slapen begint met het op tijd dimmen van het licht in huis.

Maatschappelijke veranderingen
Op RTL- Z en in de media is de laatste tijd veel aandacht voor slapen en voor psychische klachten. Onder andere in het NRC werd veel geschreven over burn-out. Nu is er de laatste 20 jaren veel ophef over het toegenomen ziekte verzuim t.g.v. psychische klachten onder de beroepsbevolking maar raar is dat niet. Vroeger was er meer fysiek werk met dientengevolge bijvoorbeeld meer gewrichtsklachten. Doordat mensen meer met hun hoofd werken, met computers en andere hulpmiddelen is het logisch dat er op dat vlak meer stress ervaren wordt. De toegenomen uitval door psychische klachten kan daar deels mee verklaard worden. Stress gaat gepaard met meer alertheid en kan verdeeld worden in positieve stress en negatieve stress. In positieve zin kan het leiden tot een betere concentratie. Dit neemt na bijvoorbeeld een examen weer af. Duurt stress langer dan vergt het herstel ook meer tijd. Ook bij een heftiger stressreactie zal er meer tijd nodig zijn om tot herstel te komen. Dergelijke stress is ongezond. Stress ligt overal op de loer, denk aan zorgen over bijvoorbeeld kinderen of ouders, je baan, reorganisaties, financiële zorgen, de digitalisering etc.

Fysiek
De fysieke reactie op stress en de invloed daarvan op het slapen is ook erg van belang. Stress geeft vaak een hogere adrenaline spiegel in het bloed waardoor de bloeddruk en je pols omhoog gaan. Ook neemt de spierspanning en de ademhaling toe. Tevens stijgt de Cortisolspiegel waardoor een mens meer energiek het probleem te lijf kan gaan echter dit alles heeft een negatieve invloed op de mogelijkheid te slapen. Je valt daardoor minder makkelijk in slaap immers bij slapen gaat de bloeddruk, ademhaling, pols en spierspanning omlaag. Je kan daardoor in een vicieuze cirkel terecht komen waarbij stress leidt tot slaaptekort en het daardoor ontstane slaaptekort werkt weer een toename van stress in de hand. Slapen doet goed en niet slapen maakt mens en dier ongezond tot doodziek. Ook is met de bovenstaande uitleg duidelijk dat je hart bij niet slapen zwaarder belast wordt ( hogere pols en bloeddruk), ook gaan mensen die slecht slapen meer en slechter eten waardoor de kans op overgewicht en suikerziekte toeneemt. 

Emotie en functioneren
Na een te korte of slechte nacht kan een mens wel werken maar het lontje kan er korter van worden. Ook neemt de kwetsbaarheid voor pijn toe en kan iemand angstiger reageren. Conflicten op de werkvloer kunnen dan makkelijker ontstaan. Communicatie en begrip zijn dus ook hier van belang. Slecht slapen kan dus zorgen voor slechter presteren, meer fouten maken, o.a. door een afgenomen concentratie en een slechter geheugen. Creatief een probleem onder de motorkap opsporen en oplossen gaat na een slechte nacht waarschijnlijk moeizamer. Ook kan men impulsiever reageren indien het tegenzit. De sleutels zullen eerder door de lucht vliegen. Door een lager reactievermogen is er meer risico op ongelukken.

Ziekte
Uit genetisch onderzoek blijkt dat dezelfde genen betrokken zijn bij schizofrenie en slaapproblemen. Negentig procent van de mensen met een depressie heeft een slaapprobleem. Omgekeerd blijkt iemand met een slaap probleem vaak baat te hebben bij psychologische behandeling omdat er bewuste of onbewuste psychische klachten aan ten grondslag liggen. Angst en stress worden ook gevoed vanuit slaaptekort. Gezien de toegenomen slaapproblematiek in de maatschappij en het effect op de gezondheid is het mijn verwachting dat onderzoek naar slapen en het zoeken van handreikingen op dat gebied de komende 10 jaar een nog grotere vlucht gaat nemen. Het aantal mensen dat bij de KNO/arts, kaakchirurg en of longarts in onderzoek komt in verband met OSAS ( obstructief slaapapneu syndroom) neemt ook toe. Slaapregistratie is met de moderne technieken steeds beter mogelijk waarbij het onderzoek ook thuis afgenomen kan worden. Een nachtelijk verblijf in het ziekenhuis is niet meer noodzakelijk. Indien er OSAS bestaat zal de arts advies geven over de ernst en de behandel mogelijkheden. Ook bij bedrijfsartsen kunt u een afspraak maken om te praten over uw vragen op het gebied van (slecht) slapen.

Pieter van der Werff, autominnende bedrijfsarts (0592-754351)
HumanCapitalCare

Bronvermelding: Megatrends slaap, over de effecten van nachtrust op onze werkprestaties. www.arboned.nl