"Vrouwen"

Na een stuk over privacy, gooi ik de knuppel maar weer eens in het hok. Discriminatie zult u denken bij het lezen van de bovenstaande titel: "Vrouwen". In tegendeel. Onderscheid maken is in sommige situaties zeer gewenst. In deze column verdiep ik mij namelijk in de achtergronden van verzuim bij vrouwen.

Op mijn spreekuur zag ik tot enkele jaren geleden mannen, vrouwen en af en toe wat kinderen. Tegenwoordig zie ik meer en meer ouderen. Logisch, we moeten langer doorwerken. Ik ga anders met ouderen om tijdens mijn spreekuren, dan met jongeren. Discriminatie? Zeker niet, dit onderscheid is nuttig en zeer gewenst.

Terug naar vrouwen. Over vrouwen wordt van alles gezegd, ik zie ze als het sterke geslacht. Het begint bij het baren, de meeste mannen zouden het uitgillen. Als je ziet hoe snel vrouwen hun rol thuis in het gezin en iets later op het werk oppakken mogen we daar veel respect voor hebben. Dat ze weer gaan werken aan het eind van hun verlof is vaak heel heilzaam, want de roze wolk van de luiers is niet altijd doordrenkt met rozengeur en maneschijn. Het komt geregeld voor dat vrouwen qua stemming verbeteren, nadat ze - gedwongen door het einde van het verlof - weer naar het werk gaan. Het maakt hun wereld weer groter.

Als werkgever krijgt u dan mogelijk te maken met kolvende werkneemsters. U zult denken: waarom geen flessenvoeding? Ik raad u aan ze te helpen met het vinden van een geschikte nette kolfruimte en stel een koelkastje ter beschikking. Immers, kinderen die echte moedermelk drinken zijn gezonder en minder vaak ziek. U kunt op die manier preventief iets goeds doen. Want een ziek kind geeft stress en wie weet steekt de hummel moeders aan. Voorkom dus verzuim én uw werknemer zal het waarderen. Beiden blij.

Wanneer de kinderen naar school gaan komt de roosterproblematiek om de hoek kijken. Woensdagmiddag vrij, met de kinderen naar ..., u kent het allemaal. Raadzaam is om met geven en nemen van beide kanten tot een werkbaar schema en takenpakket te komen. Werknemers die wat ruimte krijgen, geven vaak ook veel terug en werken op andere momenten met plezier wat harder of langer door.

Als bedrijfsarts weet ik als geen ander dat het verzuimpercentage bij vrouwen hoger is dan bij mannen. Hierbij moet ik denken aan een vergadering bij een groot bedrijf waar ik met ongeveer 15 managers in bespreking was en het verzuim bij vrouwen meer dan 2 maal zo hoog was. Niemand zei wat, niemand durfde wat te zeggen en de enige vrouw in het gezelschap zei na enige tijd: "Dan moeten we maar geen vrouwen meer aannemen". Stilte .......

Ik blijf vrouwen toch echt als het sterke geslacht zien. Hoe modern we ons als mannen ook kunnen presenteren, vaak blijkt dat in veel gezinnen de belasting van het huishouden en de zorg voor de kinderen meer bij de vrouw dan de man ligt. Uitgezonderd de echte huismannen, maar die zie ik niet als bedrijfsarts, omdat die niet buitenshuis werken. Doordat werkende vrouwen náast hun werk veel taken in het gezin uitvoeren, zijn ze vaker overbelast dan mannen. Dit kan de hogere verzuimcijfers verklaren.

In de jaren vóór de start van het gezin zijn vrouwen ambitieus. Ze willen een even goede baan als de mannen en doen erg hun best. Ze doen het goed en stijgen op de ladder binnen het bedrijf. Vervolgens krijgen ze een partner, willen gaan samenwonen en een huis kopen. Er volgt een tophypotheek op beide inkomens, de kinderen komen, de werkbelasting is toegenomen en de gezinsbelasting komt erbij en de totale belasting past niet meer op het bord van de vrouw. Ook kan het zo zijn dat de kinderen op de eerste plaats komen in plaats van het werk, dat de ambitie dus iets gaat veranderen met de komst van de kinderen. De overbelasting die werk en gezin dan met zich meebrengt loopt soms over de rand in het verzuim. Vroeger werd dat soms tegen mijn zin in een WAO.

Dit grof geschetste schema kunt u in uw achterhoofd houden, zodat u met uw jonge werkneemsters tijdig kunt kijken hoe u het ontstaan van overbelasting kunt voorkomen. Indien ze wel uitvallen en aan mijn bureau zitten probeer ik ze ook aan te zetten om de taken thuis beter te delegeren. Ook u kunt daar soms een zetje in de goede richting geven, afhankelijk van uw contact. Of kijken naar passende werkuren of contracten.

Bij de wat oudere vrouwen komen er soms zorgen bij over de oudere kinderen, maar die zorgen hebben mannen ook. Bij het uit huis gaan van de kinderen zullen vrouwen daar mogelijk meer last van hebben dan de mannen, maar het geeft meestal geen verzuim. Een aantal jaren verder in de tijd kom ik op weer meer medisch terrein: de typische vrouwenziekten, zoals baarmoederproblematiek. Soms met het gevolg dat de baarmoeder verwijderd moet worden. Hier heeft de bedrijfsarts vaak de taak om zowel de werkneemster als de werkgever te waarschuwen voor het niet te vroeg hervatten in werk en privétaken. Zes weken hersteltijd lijkt in de ogen van sommige vrouwen vooraf veel. In de ogen van werkgevers soms te veel, maar het is echt zaak om daar strikt op te letten en ook de privébelasting gedurende die periode te beperken (huishouding, bezoek). Het onder druk eerder tot werkhervatting overgegaan werkt meestal averechts en geeft vaak hogere verzuimkosten.

In de gezondheidszorg is (wetenschappelijk) onderzoek van oudsher vaak op mannen gericht geweest. Bij hartinfarcten denkt u waarschijnlijk aan met name wat oudere mannen die roken. Wist u dat vrouwen ook hartinfarcten krijgen en dat die niet altijd herkend worden. Meestal treden hartvaatziekten bij vrouwen zeven tot tien jaar later op dan bij mannen. Maar vrouwen met suikerziekte hebben ten opzichte van de mannen de helft meer kans op een fatale afloop bij een hartvaatziekte van de kransslagaderen.

Dat borstkanker één op de acht vrouwen zal treffen is u waarschijnlijk bekend. Net als de vrouwelijke ongemakken 1 maal per maand, en het vaker optreden van urineweginfecties bij vrouwen. De factor 2 komt om de hoek kijken bij depressiviteit. Vrouwen zijn 2 maal zo vaak depressief als mannen.

Een arbeid & organisatie psychologe waar ik mee samenwerk, mevrouw G. Jullens, doet promotieonderzoek naar oriëntatieverschillen tussen mannen en vrouwen. Mannen lijken op het werk meer taakgericht, en vrouwen meer relatiegericht. In bedrijven zijn de beroepen vaak ook afgestemd op mannen, uitgezonderd de typische vrouwenberoepen, zoals secretaresse. In sommige beroepen zijn mannen ook duidelijk beter. Door de testosteron hebben ze meer spiermassa en spierkracht wat bij fysiek werk een voordeel kan zijn. Bij busbedrijven meen ik op straat steeds vaker vrouwen achter het stuur te zien zitten. Mogelijk is het minder risico nemen door vrouwen daarbij een belangrijke factor, maar het kan ook zijn dat ze agressieve passagiers beter kunnen benaderen en bespelen.

Het is dus zaak om als dokter, werkgever of manager rekening te houden met sekseverschillen. Bij het verkopen van auto's ('vrouwen willen een mooie auto en kiezen op kleur'), bij het kijken naar werk en de randvoorwaarden daarvan en bij het kijken naar ziekte. Het is van belang dat u samen met uw werknemers in staat bent om te geven en te nemen en op een passende wijze tot een goede samenwerking te komen. Zo niet, of in geval van vragen, kan uw bedrijfsarts advies geven en daarbij maakt het niet uit of u vragen heeft over mannen of vrouwen.