Het coronavirus en contracten!

Het coronavirus houdt een groot deel van onze maatschappij volledig in haar greep. Weliswaar zijn er inmiddels versoepelingen, maar de gevolgen van het coronavirus zijn overal goed merkbaar. Elke ondernemer wordt in meer of mindere mate getroffen door de coronacrisis. Ook de autobranche komt er niet ongeschonden vanaf.

Veel ondernemers komen door het coronavirus in de problemen. Gesloten contracten kunnen daardoor soms niet worden nagekomen. De vraag die dan aan mij als advocaat gesteld wordt, is of het coronavirus een legitieme grond is om te stellen dat een overeenkomst in zo'n geval niet nagekomen hoeft te worden. Een eenduidig antwoord op die vraag is moeilijk te geven. Het antwoord ligt nogal genuanceerd.

Vrijwel niemand heeft deze coronacrisis aan zien komen. Veel ondernemers nemen daarom het standpunt is dat hier sprake is van "overmacht". Ik zal ook niet ontkennen dat geen enkele ondernemer op dit virus zit te wachten en ook geen enkele ondernemer hier schuld aan heeft, maar voordat in juridische zin sprake is van "overmacht" moet wel een behoorlijke horde worden genomen. Vanuit juridisch perspectief is namelijk slechts sprake van overmacht als de onmogelijkheid om een verplichting uit een overeenkomst na te komen niet aan de partij die niet kan nakomen "toerekenbaar" is.

Of dat het geval is, wordt in bepaalde gevallen in de wet geregeld en soms wordt die verdeling gemaakt in een contract, bijvoorbeeld in algemene voorwaarden. Veelal doet zo'n situatie zich niet voor. Met name niet bij een virus waarmee wij ons nu pas voor het eerst geconfronteerd zien. Wat dan overblijft is toerekening op grond van wat wij juristen noemen "verkeersopvattingen".

Het gaat dan in feite om de vraag of het volgens onze maatschappelijke opvattingen zo is dat de risico's van het coronavirus wel of niet voor rekening van de partij komen die zijn verplichtingen niet kan nakomen. Of dat het geval is, zal door de rechter bepaald moeten worden en is ook weer afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Al met al is dus niet met zekerheid te zeggen of een ondernemer een beroep op overmacht kan doen, en dat zal de tijd moeten leren.

Iets waar andere ondernemers ook een beroep op doen, is het juridische leerstuk van "onvoorziene omstandigheden". Op basis van de wet kun je namelijk aan de rechter vragen een overeenkomst te wijzigen als een bij het sluiten van de overeenkomst niet voorziene gebeurtenis daartoe aanleiding geeft. Dat veel partijen bij een contract het coronavirus en haar gevolgen niet hebben "voorzien" valt in de meeste gevallen niet te ontkennen. Sterker nog, tot voor kort wisten de meeste mensen helemaal niet van het bestaan van dit virus en was het voor mensen geen gevaar. Maar het enkele feit dat dit virus en haar gevolgen voor contractpartijen "onvoorzienbaar" waren, brengt nog niet mee dat een geslaagd beroep op dit juridische leerstuk van "onvoorziene omstandigheden" kan worden gedaan. Of dat het geval is, is namelijk ook afhankelijk van de omstandigheden van het geval.

Slechts wanneer een situatie gezien de wederzijdse belangen zo onredelijk is dat één van de beide partijen niet kan verlangen dat de andere partij zijn verplichtingen nakomt, zal mogelijk een beroep op dit leerstuk gedaan kunnen worden. Ik merk daarbij op dat de lat bij dit leerstuk zeer hoog ligt en een geslaagd beroep op dit leerstuk eerder uitzondering is dan regel. Ik acht een beroep op dit leerstuk op voorhand dus niet volstrekt kansloos, maar het is ook zeer zeker geen gelopen koers.

Al met al brengt het coronavirus veel ondernemers dus in de problemen. Desondanks geldt als uitgangspunt wel dat contracten nagekomen moeten worden. Een beroep op één van de hiervoor genoemde leerstukken zou daar mogelijk verandering in kunnen brengen, maar als ondernemers mij die vraag voorleggen, geef ik wel aan dat hier kritisch naar gekeken moet worden. Of er een geslaagd beroep op één van deze leerstukken gedaan kan worden is namelijk afhankelijk van concrete omstandigheden van het geval en op voorhand is daar met zekerheid niks over te zeggen. Dat zal de tijd moeten leren.

Tjerk Binnema is advocaat te Leeuwarden en autoliefhebber! Hij combineert zijn passie voor het recht met zijn passie voor auto's als vaste columnist.
Heeft u een juridische vraag?
Neem dan vrijblijvend contact op met het Advocatenkantoor Binnema Advocatuur te Leeuwarden
en bel 058-2030193 of stuur een e-mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.  

Kijk voor meer informatie op:
www.binnema-advocatuur.nl